اين در حالي است که طرح تحول سلامت به عنوان نقطه قوت دولت تدبير و اميد در حوزه اجتماعي شناخته مي شود و خيلي ها از اين طرح به عنوان برگ برنده روحاني در انتخابات دوره دوازدهم رياست جمهوري ياد مي کنند و معتقدند، تنها قوت قلب مردم، اجراي همين طرح بوده است. اما، حالا شرايط به گونه اي ديگر رقم خورده و کمبود منابع مالي، بيمارستان هاي دولتي و دانشگاهي را گرفتار کرده است. به‌طوري‌که معاونان وزير بهداشت در دولت دوازدهم، با صدور بخشنامه ها و دستورالعمل هايي، بيمارستان ها بر مديريت هزينه ها ملزم کرده اند.

ريخت و پاش هاي ابتدايي طرح تحول سلامت

وقتي طرح تحول سلامت در تابستان سال ۹۳ کليد خورد، منتقدين اين طرح نسبت به ريخت و پاش هاي غيرضروري در بيمارستان هاي دولتي و دانشگاهي هشدار دادند و عنوان داشتند که اجراي طرح با همين روند، تدوام آن را با بن بست مواجه خواهد کرد. در واقع از همان روزهاي نخست، کمبود منابع مالي طرح تحول سلامت به دست اندرکاران و متوليان امر گوشزد شد.

وقتي طرح تحول سلامت در تابستان سال ۹۳ کليد خورد، منتقدين اين طرح نسبت به ريخت و پاش هاي غيرضروري در بيمارستان هاي دولتي و دانشگاهي هشدار دادند و عنوان داشتند که اجراي طرح با همين روند، تدوام آن را با بن بست مواجه خواهد کرديکي از منتقدين پرو پا قرص طرح تحول سلامت، دکتر مسعود پزشکيان است. او که سابقه در دست گرفتن سکان مديريت وزارت بهداشت را دارد، از همان ابتدا، به شدت از اجراي اين طرح گلايه مند بود و همواره شکست طرح تحول سلامت را در لابه لاي مصاحبه ها و اظهارنظرهاي خود، گوشزد مي کرد.

پزشکيان مي گويد: من از زمان اجراي طرح تحول سلامت گفتم که اين کار از نظر علمي و تجربي غلط است. حالا اين طرح ۱۶ هزار ميليارد تومان کسري دارد و حتي وقتي که کل پول را دريافت مي‌کنند هم ناراضي هستند، علتش بي عدالتي است.

وي با اشاره به اينکه در طرح تحول سلامت خلاف قانون عمل شده است، مي افزايد: من معتقدم براساس عدالت بايد با همه برخورد شود. اين انصاف نيست که براي خودمان يک سفره پهن کنيم و براي مردم سفره ديگري را پهن کنيم. اگر مردم ببينند که همه از يک سفره استفاده مي‌کنيم صدايشان در نمي آيد، اما بي عدالتي و تبعيض انسان را رنج مي‌دهد. يک پزشک هست که ماهيانه ۱۰۰ ميليون تومان درآمد دارد و در مقابل پزشک ديگري در ماه دو ميليون تومان درآمد دارد. من پس از دوره وزارت بهداشت مي خواستم براي پزشک خانواده‌ کمک کنم، اما راهم ندادند. بنابراين به تخصص خودم که جراحي است پرداختم و همان دولت در عرض سه سال به اندازه ۳۰ سال پول به حسابم واريز کرد.

پزشکيان معتقد است که بايد مکانيسم‌هاي پرداخت را اصلاح کنيم و اين کار نياز به جراحي دارد و کار ساده‌اي نيست.

وي، گرفتار شدن دولت در اين طرح را از حرکت هاي خلاف قانون و عدم برنامه ريزي دقيق مي داند و معتقد است اکنون دولت در طرح تحول سلامت ورشکسته شده است.

وزير اسبق بهداشت، عنوان مي کند: در فرانسه اکنون تخت هاي بيمارستاني را جمع مي کنند و در دانمارک زايمان را در خانه ها انجام مي دهند اما برعکس در ايران ما بيمارستان ها را گسترش مي دهيم در حالي که اين امر جز هزينه تراشي منفعت ديگري ندارد، کشورهاي توسعه يافته خدمات درماني را به خانه ها منتقل مي کنند ما نيز تخت هاي بيمارستان ها را افزايش مي دهيم.

بي پولي بيمارستان ها

پس از گذشت بيش از سه سال از اجراي طرح تحول سلامت، بيمارستان هاي دولتي و دانشگاهي گرفتار بحران مالي شده اند و در حال حاضر، توان تامين هزينه هاي جاري خود را ندارند. انباشت مطالبات کادر درماني به همراه عدم پرداخت طلب شرکت هاي دارويي و تجهيزات پزشکي، دست به دست هم داده تا اين بيمارستان ها ورشکسته شوند.

بر اساس آنچه مديران وزارت بهداشت عنوان مي کنند، بي پولي بيمارستان ها ناشي از عدم همراهي بيمه ها با اجراي اين طرح بوده است. به‌طوري‌که از سازمان تامين اجتماعي به عنوان بزرگترين سازمان بيمه اي کشور نام مي برند که با تاخيرهاي طولاني مدت در پرداخت مطالبات بيمارستان ها، روند اجراي طرح تحول سلامت را با مشکل مواجه کرده است. در همين ارتباط، طاهر موهبتي مديرعامل سازمان بيمه سلامت، مديريت هزينه ها را مورد تاکيد قرار مي دهد و مي گويد: نبود دارو و تجهيزات در حوزه سلامت چيزي نيست که بتوان نسبت به آن بي توجه بود. سلامت داراي بالاترين سطح اهميت است که کمترين بي مبالاتي مي تواند مشکلات زيادي به بار آورد.

وي مي افزايد: با توجه به کمبود منابع مالي، مديريت هزينه ها شرط اصلي براي برون رفت از مشکلات موجود است. تشکيل کميته هايي در دانشگاه و بيمارستان ها براي تنظيم هزينه ها نياز جدي است و لازم است به طور فعال در زمينه کاهش هزينه ها در اين کميته ها تلاش شود. ما در مديريت هزينه ها نبايد اجازه دهيم به مردم و اقشار آسيب پذير فشار وارد شود، اما هزينه هاي اضافي و غيرلازم بايد کنترل شود.

طرح تحول سلامت براي مردم است

دکتر ايرج حريرچي معاون کل وزارت بهداشت، در ارتباط با انتقادهايي که به طرح تحول سلامت مي شود، به خبرنگار مهر، مي گويد: اين طرح براي مردم و به خصوص اقشار محروم و مستضعف جامعه است که تا قبل از اجراي اين طرح، به دليل مشکلات مالي، از رفتن به بيمارستان محروم بودند.

سخنگوي وزارت بهداشت: ما هرگز ادعا نداريم که اين طرح بي عيب و نقص است، اما معتقديم که توقف آن، به ضرر مردم خواهد بودوي ضمن استقبال از نقدهاي منصفانه در مسير اجراي طرح تحول سلامت، مي افزايد: ما هرگز ادعا نداريم که اين طرح بي عيب و نقص است، اما معتقديم که توقف آن، به ضرر مردم خواهد بود. بنابراين، بايد راهکارهايي بيانديشيم که نقاط ضعف طرح را اصلاح کنيم. اينکه بگوييم اين طرح شکست مي خورد يا شکست خواهد خورد، دردي را دوا نمي کند، بلکه مردم را از ارائه يک خدمت که سال ها از آن محروم بوده اند، دلسرد و مايوس مي کند.

سخنگوي وزارت بهداشت، موضوع مطالبات بيمارستان ها از بيمه ها را مورد اشاره قرار مي دهد و مي گويد: متاسفانه در مسير اجراي اين طرح، شاهد کم کاري بيمه ها بوديم و همين مسئله باعث شده امروز، شاهد بروز مشکلاتي در بيمارستان ها باشيم. زيرا، وقتي بيمارستان نتواند بدهي خود به شرکت هاي تجهيزات پزشکي و دارويي را به موقع پرداخت کند، قطعا با مشکل در ارائه خدمات مواجه خواهد بود که اين مسئله ناشي از عدم پرداخت به مطالبات بيمارستان ها از سوي بيمه هاست.

توپ وزارت بهداشت در زمين بيمه ها

دکتر قاسم جان بابايي معاون درمان وزارت بهداشت، با اشاره به بدهي ۱۴  هزار ميليارد توماني سازمان هاي بيمه گر به بيمارستان هاي کشور، مي گويد: با وجود ميزان مطالبات بالاي بيمارستان ها و بخش دولتي از بيمه ها، هيچ خدشه اي در اجراي طرح تحول سلامت و ارائه خدمات درماني به بيماران وارد نشده و خدمات دهي بدون هيچ گونه وقفه و مشکل ادامه دارد.

وي با بيان اين مطلب که اجراي طرح تحول سلامت يکي از خواسته هاي مهم مردم از دولت تدبير و اميد بوده است، مي افزايد: دولت و مجلس و به ويژه شخص رئيس جمهوري بر ادامه اجراي طرح تحول سلامت مصمم هستند و اين طرح با قدرت ادامه مي يابد.

اعمال نظام بودجه ريزي در وزارت بهداشت

دکتر سيد علي صدرالسادات معاون توسعه مديريت و منابع وزارت بهداشت، با بيان اين مطلب که مشکلاتي که در حوزه هاي مالي و بودجه داريم مشکلات هميشگي است، مي گويد: بايد براي برون رفت از مشکلات، تمهيدي کرد و آنچه که از دست خودمان بر مي آيد اصلاح ساختارها است چراکه مسائلي که ما داريم به خصوص در بحث منابع، راه حل هاي ساختاري مي خواهد.

وي با اشاره به اينکه در حوزه بودجه و مالي بايد نگاه ها ساختاري شود، مي افزايد: براساس نظام بودجه ريزي مبتني بر عملکرد، طرحي ايجاد شده که يکي از پايه ها و اساس برنامه ريزي جدي ما در سال آينده است. بايد بتوانيم بودجه بيمارستان ها را در سال آينده به صورت سيستمي و ساختاري کنترل کنيم و اين کار دفاتر بودجه است. بايد بر اساس بودجه ريزي که تعريف شده بتوانيم بودجه هر دانشگاه، بيمارستان و شبکه را مشخص کنيم و بين مسئولين دانشگاه و مسئولين مربوطه توافقنامه اي امضا شود.

صدرالسادات مي گويد: آنچه در سال ۹۷ مي خواهيم در مديريت منابع و مصارف داشته باشيم اين است که نظام رسمي بودجه ريزي را ساختاري کنيم و بايد بر اساس منابع برنامه ريزي صورت بگيرد.

کدام پزشکان از طرح تحول سلامت سود بردند

در حالي که وزارت بهداشت مدعي است بعد از اجراي طرح تحول سلامت، بر تعداد پزشکان تمام وقت در بيمارستان ها افزوده است، اما منتقدين طرح، از پرداخت هاي چند ده ميليوني به پزشکان گلايه دارند که در قالب کارانه صورت مي گيردآنچه در اين بين، نوک پيکان انتقادات از طرح تحول سلامت را به آن سمت نشانه مي رود، پرداخت ها به پزشکان است. در حالي که وزارت بهداشت مدعي است بعد از اجراي طرح تحول سلامت، بر تعداد پزشکان تمام وقت در بيمارستان ها افزوده است، اما منتقدين طرح، از پرداخت هاي چند ده ميليوني به پزشکان گلايه دارند که در قالب کارانه صورت مي گيرد. اما، همواره اين سئوال مطرح بوده که کدام يک از گروه هاي پزشکي، از طرح تحول سلامت بيشترين دريافتي و درآمد را داشته اند. پاسخ به اين سئوال از بين جامعه پزشکي، منتج به اين جواب شد که جراحان، بيشتر از ساير پزشکان، دريافتي و درآمد داشته اند.

لقمه بزرگ دولت

اين در حالي است که قريب به اتفاق جامعه پزشکي و آن دسته از پزشکان که فقط مطب دارند و بيمار ويزيت مي کنند، متفق القول بر اين عقيده اند که طرح تحول سلامت براي آنها عايدي چنداني نداشته است و بهتر بود اين طرح اجرا نمي شد.

دکتر مستانه صانعي متخصص راديوانکولوژي، با اشاره به مشکلات اجراي طرح تحول سلامت، به خبرنگار مهر، مي گويد: طرح تحول سلامت باعث شد بيماران به سمت مراکز دولتي گرايش پيدا کنند و اين در حالي است که بيمارستان هاي دولتي با کمبود منابع مالي مواجه اند.

وي با اشاره به مطالبات ۱۶ ماهه پزشکان از بيمه ها، مي افزايد: دولت با اجراي طرح تحول سلامت لقمه بزرگي برداشته و اين روند شرايطي را به وجود آورده که طرح تحول سلامت با شکست مواجه شود.

صانعي با تاکيد بر اينکه همه ايراني ها بايد يک بيمه پايه داشته باشند، مي گويد: با اجراي سيستم ارجاع و برنامه پزشک خانواده، هزينه ها به يک سوم و کمتر مي رسد و سيستم بيماريابي نيز خيلي بهتر خواهد شد.

ابلاغيه وزير به دانشگاه هاي علوم پزشکي

وزير بهداشت در نامه‌اي خطاب به روساي دانشگاه هاي علوم پزشکي سراسر کشور، در جهت مديريت بهينه منابع مالي، نکاتي را متذکر شده است که مهم ترين آنها عبارتند از:

مسعود پزشکيان گرفتار شدن دولت در اين طرح را از حرکت هاي خلاف قانون و عدم برنامه ريزي دقيق مي داند، و متقد است: اکنون دولت در طرح تحول سلامت ورشکسته شده است

مبالغ پرداختي سازمان بيمه سلامت ايران صرفا جهت پرداخت بدهي دارويي و ملزومات پزشکي صرف شود.

تخصيص منابع بعدي منوط به ارسال گزارش عملکرد منابع مالي خواهد بود.

با توجه به سياست‌هاي انقباضي وزارت در موضوع کنترل هزينه‌ها، در اسرع وقت با تشکيل «کميته زنجيره تامين کالا و خدمات»، از انبارش مازاد بر نياز دارو و ملزومات پزشکي و ساير اقلام خودداري نموده و خريدهاي پايان سال خود را صرفا با تاييد کميته و اولويت‌بندي انجام دهند.

معاونت توسعه مديريت و منابع ضمن تدوين و ابلاغ دستورالعمل اجرايي و فرآيند انجام اين کار، ملزم به نظارت و کنترل اجراي اين دستورالعمل از طريق پايش مستمر است.

دانشگاه‌هاي علوم پزشکي بايستي به نحوي بيمارستان‌ها و مراکز بهداشتي و درماني را مديريت نمايند که خريد ريالي و تعدادي هيچ کالايي بيش از مصرف دوره‌اي آن در سه ماهه دوم سال جاري نباشد.

دانشگاه‌هاي علوم پزشکي مکلفند به منظور مديريت بدهي دارو و ملزومات پزشکي درآمد ناشي از دارو و ملزومات پزشکي را به حساب غيرقابل برداشت دارويي مشخص شده واريز نمايند.

دبيرخانه هيات امنا و مجامع موظف است به نحوي برنامه‌ريزي نمايد تا عملکرد حساب درآمد دارو و تجهيزات به صورت مجزا توسط حسابرس منتخب هيات امنا بررسي و در صورت‌هاي مالي گزارش گردد.

طرح تحول سلامت؛ پاشنه آشيل دولت

آنچه مسلم است، طرح تحول سلامت با توجه به مشکلاتي که پيش روي خود دارد، به پاشنه آشيل دولت روحاني بدل شده است و اگر دولت نتواند تدبيري بيانديشد که اين طرح در مسير درست خود گام بردارد، تبعات شکست آن مي تواند مشکلات بيشتري را متوجه مردم کند. کارشناسان امر و دست اندرکاران حوزه سلامت، متفق القول بر اين عقيده اند که توقف اين طرح به معناي شکست آن خواهد بود. از همين رو، لازم است در مديريت هزينه ها، دقت و نظارت بيشتري اعمال شود تا شرايط براي تداوم طرح، فراهم آيد.

مهر